Wstęp – Dlaczego warto zwrócić uwagę na jelita w kontekście bólu kręgosłupa?
Anatomia połączeń między jelitami a kręgosłupem
Oś jelito-kręgosłup: Jak problemy trawienne wpływają na zdrowie kręgosłupa?
Jak zaburzenia trawienne wpływają na ból kręgosłupa?
Stres, nerw błędny i ich związek z bólem kręgosłupa
Rola diety i suplementacji w zdrowiu kręgosłupa
Jak zdiagnozować i leczyć ból kręgosłupa związany z problemami jelitowymi?
Podsumowanie – Jelita a zdrowy kręgosłup: Co warto zapamiętać?
Kręgosłup ofiarą diety: Jak jelita i nietolerancje pokarmowe wpłynęły na moją dyskopatię
10 lat temu przeszłam operację związaną z dyskopatią. Wtedy wierzyłam, że to jedynie problem kręgosłupa – coś, co pojawiło się nagle, być może na skutek złej postawy, przeciążenia czy innych zewnętrznych czynników. Ale po latach pracy w gabinecie fizjoterapeutycznym i nieustannego poszerzania swojej wiedzy, odkryłam, że przyczyna leżała głębiej. Nie tylko w moim kręgosłupie, odprostowanej lordozie i zamiłowania do siatkówki. Problem tkwił w jelitach. Kręgosłup okazał się ofiarą tego, co jadłam.
W mojej pracy z pacjentami i na bazie własnego doświadczenia zauważyłam, że problemy trawienne, nietolerancje pokarmowe, wzdęcia czy zaparcia mają bezpośredni wpływ na stan kręgosłupa. Ale jak to możliwe?
Jelita a kręgosłup – nieoczywiste połączenie
Jelita są unerwione przez nerwy autonomiczne pochodzące z odcinków piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa, co oznacza, że każda dysfunkcja jelitowa, taka jak wzdęcia, zaparcia czy stany zapalne, może wpływać na napięcie mięśni brzucha i prowadzić do zaburzeń biomechaniki kręgosłupa. Zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, np. w wyniku wzdęć, powoduje wzrost ciśnienia śródbrzusznego, które działa bezpośrednio na kręgosłup, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym. Powoduje to zwiększone obciążenie i kompresję kręgów oraz dysków międzykręgowych, co może prowadzić do przeciążeń, bólu i ograniczonej ruchomości.
Jednym z kluczowych elementów połączeń anatomicznych między jelitami a kręgosłupem jest korzeń krezki jelita cienkiego. Jest to struktura, która kotwiczy jelito cienkie w okolicy tylnej ściany brzucha, bezpośrednio w sąsiedztwie kręgosłupa lędźwiowego. Krezka ta przebiega ukośnie od okolicy lędźwiowej ku prawemu dołowi biodrowemu, gdzie łączy się z jelitem krętym. Każde napięcie lub nieprawidłowość w jelitach (np. zrosty, stany zapalne) może powodować ciągnięcie krezki, co przekłada się na ból w okolicy lędźwiowej lub prawym dole biodrowym.
Z kolei końcowy odcinek jelita grubego, czyli esica i odbytnica, znajduje się w bliskim sąsiedztwie lewego biodra i kości krzyżowej. Dysfunkcje w tym rejonie, takie jak zaparcia czy nadmierne napięcie mięśni dna miednicy, mogą prowadzić do bólu po lewej stronie okolicy lędźwiowo-krzyżowej, promieniując czasami w dół pośladka. Ciągłe napięcie w tych strukturach wpływa na mięśnie przykręgosłupowe, ograniczając ich elastyczność i prowadząc do przewlekłych przeciążeń.
Problemy trawienne a stany zapalne
Z mojej praktyki wynika, że problemy trawienne, takie jak SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego), nietolerancje pokarmowe czy stany zapalne jelit (np. IBS), mogą prowadzić do przewlekłego bólu kręgosłupa. Dzieje się tak, ponieważ zaburzenia w jelitach prowadzą do ogólnoustrojowych stanów zapalnych. Nasze jelita to centrum układu immunologicznego. Kiedy są w stanie zapalnym, ciało reaguje stresem, co może nasilać dolegliwości bólowe, w tym bóle pleców. Badania pokazują, że u pacjentów z problemami jelitowymi, występuje większa wrażliwość na ból i większe ryzyko degeneracji krążków międzykręgowych.
Oś jelito-mózg i jelito-dysk
To, co jemy, nie wpływa jedynie na nasze jelita, ale ma również bezpośrednie połączenie z układem nerwowym – tzw. oś jelito-mózg. Zaburzenia w jelitach mogą zakłócać prawidłową pracę nerwów, w tym nerwu błędnego, który odpowiada za regulację funkcji układu pokarmowego, a także wpływa na percepcję bólu. Kiedy jelita są w stanie dysfunkcji, przekazują sygnały stresu do mózgu, który z kolei może „przeprogramować” odczuwanie bólu, nasilając objawy, np. w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.
Ostatnie badania wskazują na zjawisko osi jelito-dysk, gdzie stany zapalne jelit mogą bezpośrednio wpływać na stan krążków międzykręgowych, prowadząc do ich degeneracji i zwiększonego ryzyka dyskopatii. Jelita i dyski międzykręgowe są połączone poprzez złożoną sieć układu nerwowego, immunologicznego i hormonalnego, co sprawia, że jakiekolwiek zaburzenia jelitowe mogą prowadzić do nasilenia bólu w obrębie kręgosłupa.
Jak stres wpływa na ból kręgosłupa?
Stres, który często towarzyszy problemom trawiennym, nasila działanie osi jelito-mózg, co dodatkowo potęguje odczucia bólowe. Nadmierna stymulacja układu nerwowego, zwłaszcza nerwu błędnego, może prowadzić do przewlekłych stanów napięciowych w organizmie, które bezpośrednio wpływają na odcinek lędźwiowy. Długotrwały stres osłabia krążki międzykręgowe i przyspiesza ich degenerację.
Więcej o wpływie stresu na nasze ciało przeczytasz w poniższych postach.
Jak boli kręgosłup przy problemach jelit?
Ból kręgosłupa związany z problemami jelitowymi ma często charakter niespecyficzny. To znaczy, że trudno jest go jednoznacznie powiązać z konkretnym ruchem lub pozycją ciała. U wielu pacjentów ból pojawia się niezależnie od aktywności fizycznej, często nasila się po dłuższym leżeniu, zwłaszcza na plecach lub na brzuchu. Częstym objawem jest uczucie dyskomfortu po nocy, które ustępuje dopiero po rozruszaniu się. Pacjenci często opisują trudności w leżeniu na brzuchu, co może wynikać ze wzmożonego napięcia mięśniowego oraz ciśnienia w jamie brzusznej.
Co istotne, ból ten jest często rozlany, obejmujący szeroki obszar dolnej części pleców, bioder, a czasami nawet promieniujący w okolice pośladków. U niektórych pacjentów może on przybierać bardziej konkretną formę, przypominając ból związany z uszkodzeniem krążka międzykręgowego, jednak często nie wykazuje klasycznej zależności od zgięcia czy wyprostu kręgosłupa. W zależności od specyfiki problemu jelitowego (np. wzdęcia, zaparcia, nietolerancje pokarmowe), ból może zmieniać swój charakter i intensywność, co dodatkowo utrudnia diagnozę.
Ucisk jelit na kręgosłup: Jak wzmożone ciśnienie śródbrzuszne wpływa na plecy?
Problemy trawienne, takie jak wzdęcia czy zaparcia, mogą powodować wzmożone ciśnienie śródbrzuszne, co bezpośrednio wpływa na kręgosłup i jego otaczające struktury. Kiedy jelita są w stanie zapalenia lub wzdęcia, zaczynają wywierać większy nacisk na otaczające tkanki, w tym na mięśnie przykręgosłupowe oraz stawy. Zwiększone ciśnienie wewnątrz brzucha powoduje wzrost napięcia mięśni brzucha i pleców, co prowadzi do chronicznego przeciążenia kręgosłupa, szczególnie w odcinku lędźwiowym.
Dodatkowo, to wzmożone ciśnienie działa jak siła kompresyjna na kręgosłup, co może prowadzić do ograniczenia ruchomości stawów międzykręgowych oraz zwiększać ryzyko uszkodzeń krążków międzykręgowych (dysków). Napięte mięśnie brzucha i pleców działają na zasadzie „sztywnego gorsetu”, który dodatkowo zwiększa nacisk na struktury kostne. U pacjentów z przewlekłymi problemami jelitowymi często obserwuję wzmożone napięcie mięśni w okolicy lędźwiowej, co potęguje ból i utrudnia codzienne funkcjonowanie.
Tego rodzaju dolegliwości mogą być mylnie diagnozowane jako wynik wyłącznie problemów mechanicznych, jednak rzeczywista przyczyna tkwi często w problemach trawiennych, które prowadzą do przeciążeń całego układu mięśniowo-szkieletowego.
Co jeść by nie bolały plecy?
LIVE z mgr Anną Giesą-Tulej o zbawiennym wpływie diety przeciwzapalnej na zdrowie kręgosłupa.
Suplementacja przy problemach z kręgosłupem
Jak kwasy omega 3, kolagen i Wit D wpływają na krążek międzykręgowy.
Jak dieta może pomóc?
Odkryłam, że zmiana diety była kluczem do mojego powrotu do zdrowia. Odstawienie słodyczy i przetworzonych pokarmów zmniejszyło stany zapalne w jelitach, co bezpośrednio wpłynęło na zmniejszenie bólu kręgosłupa. Po dwóch tygodniach od zmiany diety zauważyłam, że bóle lędźwiowe zaczęły ustępować, a wzdęcia, które wcześniej towarzyszyły mi niemal codziennie, przestały być problemem.
W mojej praktyce zalecam pacjentom eliminację cukrów prostych i wprowadzenie diety bogatej w błonnik oraz zdrowe tłuszcze, takie jak kwasy Omega-3, które działają przeciwzapalnie. Dodatkowo suplementacja witaminą D3, której niedobór jest często związany z bólem kręgosłupa, wspiera proces regeneracji tkanek.
Terapia wisceralna – pomoc dla jelit i kręgosłupa
Jednym z narzędzi, które stosuję w mojej pracy z pacjentami, jest terapia wisceralna. To podejście manualne, które pomaga uwolnić napięcia w obrębie narządów wewnętrznych, co wpływa na poprawę ich funkcjonowania oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych. Terapia ta jest szczególnie skuteczna u osób, które cierpią na przewlekłe problemy trawienne, ponieważ pomaga w równoważeniu napięć w obrębie krezki jelita i korzenia jelitowego, które są powiązane z odcinkiem lędźwiowym.
Podsumowanie: Kręgosłup ofiarą tego, co jemy
Po latach pracy jako fizjoterapeuta mogę z pełnym przekonaniem stwierdzić, że kręgosłup nie zawsze jest pierwotnym źródłem problemu. Bardzo często jego ból jest objawem głębszych, ukrytych problemów w naszym ciele, takich jak zaburzenia trawienne. Dlatego, dbając o zdrowie jelit i eliminując z diety szkodliwe pokarmy, możemy skutecznie redukować bóle kręgosłupa i zapobiegać ich nawrotom.
Jeśli zmagasz się z bólem lędźwiowym, warto zwrócić uwagę na swoje nawyki żywieniowe. Pamiętaj, że jako fizjoterapeuta nie tylko pomagam pacjentom w rehabilitacji kręgosłupa, ale także wspieram ich w holistycznym podejściu do zdrowia, łącząc wiedzę o biomechanice ciała z funkcjonowaniem narządów wewnętrznych. Wspólnie możemy znaleźć źródło problemu i zaplanować terapię, która przyniesie ulgę.
Dziękuję Ci, że przeczytałaś/eś ten wpis
Będzie mi miło jak zostawisz komentarz.
Pozdrawiam
Mgr Milena Olejnik
Bibliografia
- Gupta, A., Gupta, Y. „Impact of gut microbiome on skin health: gut-skin axis observed through the lenses of therapeutics and skin diseases.” Clinical Medicine Journal, 2021.
- Baothman, O., et al. „The microbiota-gut-brain axis and its impact on the central nervous system in stress and pain regulation.” Frontiers in Physiology, 2017.
- Foster, J. A., Neufeld, K.-A. M. „Gut-brain axis: how the microbiome influences anxiety and depression.” Trends in Neurosciences, 2013.
- Mayer, E. A., et al. „Gut/brain axis and the microbiota.” The Journal of Clinical Investigation, 2015.
- Chandran, A., et al. „Dietary factors and their impact on chronic low back pain: a review of evidence and mechanisms.” Pain Research & Management, 2020.
